Detentieschade is zoveel actueler dan de meeste mensen denken

Wat is detentieschade nu precies?

De term “detentieschade” zegt natuurlijk al een hoop. Het is schade die mensen oplopen door detentie. Het gaat dan niet om fysieke of financiële schade, maar om geestelijke schade die men oploopt door de detentie. Een mentale knauw die men anderzijds dus niet zou hebben opgelopen. Deze schade komt in vele vormen, van nauwelijks merkbaar of zeer mild tot enorm ingrijpend. Veel mensen kunnen zich wel een voorstelling maken van hoe gedetineerden tijdens hun detentie mentale schade op kunnen lopen, maar veel mensen denken daarbij ook te groot. Er zijn niet zo heel veel bijzondere dingen nodig om een gedetineerde schade te berokkenen. Soms gebeurt dit zelfs zonder dat de persoon in kwestie zich hiervan bewust is. Vroeg of laat komt dit probleem toch aan de oppervlakte. Bijvoorbeeld wanneer iemand weer aan het werk gaat. Daarom is detentieschade voor ons zo’n hot topic. Naar onze mening is het goed om hier meer ruchtbaarheid aan te geven. 

“Niemand is erbij gebaat dat een definitief afgestrafte nog verdere hinder ondervindt van de straf.”

Hoe detentie an sich al kan zorgen voor schade

Alle verhalen en meningen ten spijt: ex-gedetineerden weten hoe het is om vast te zitten en hebben aan den lijve ondervonden dat het geen pretje is. Dat behoort het natuurlijk ook niet te zijn: het is immers een straf. Wat niet iedereen zich realiseert, is dat deze straf zich verder uit kan strekken dan “slechts” je tijd uitzitten. Zeer veel gedetineerden lopen tijdens hun detentie psychische schade op. Daar hoeft geen specifieke oorzaak aan ten grondslag te zitten: het feit dat iemand (lang) gevangen zit, kan al verstrekkende gevolgen hebben die zich openbaren zodra hij/zij weer op vrije voeten is.

Natuurlijk kunnen we allemaal voorbeelden bedenken van situaties die hun sporen na kunnen laten in de verdere levens van gedetineerden zodra ze weer vrij zijn. Denk aan geweld, intimidatie of eenzaamheid en isolatie. Exacte cijfers over detentieschade zijn er niet, dus wij kunnen alleen maar afgaan op onze eigen ervaring. Die ervaring leert dat deze vorm van psychische schade zeer vaak voorkomt. In zeer veel verschillende vormen en ook zónder dat een gedetineerde in de bajes specifieke heftige situatie heeft meegemaakt.

Detentie is heftig. De zeer beperkte vrijheden, niet meer deelnemen aan de maatschappij, je bevinden in een omgeving waarin je niet wilt zijn en waar dingen heel anders gaan dan je gewend bent of zou willen. Blijf er lang genoeg aan blootgesteld en het doet vanzelf dingen met je. Je bent zo ver verwijderd van het normale leven dat dit voor problemen kan zorgen die je nooit aan had zien komen. Hoe en wanneer dit gebeurt, is natuurlijk per persoon afhankelijk. Er zijn gedetineerden die 10 jaar hebben gezeten en verrassend eenvoudig hun leven weer hebben opgepakt. Wij kennen echter ook voorbeelden van ex-gedetineerden die slechts een paar weken hebben gezeten en lange tijd later nog steeds worstelen met de gevolgen hiervan.

Hoe uit het zich dan?

Net zoals er tijdens detentie talloze situaties kunnen ontstaan die voor detentieschade zorgen, zijn er ook talloze manieren waarop het zich kan uiten. In zeer zware gevallen werkt het echt ontwrichtend. Ex-gedetineerden ervaren dat zij niet meer mee kunnen komen in de maatschappij, kunnen geen goede relaties met anderen meer aangaan of ervaren PTSS. Vaak zijn de gevolgen echter een stuk subtieler. Zaken die wij vaak tegenkomen:

• Afstand ervaren tot de maatschappij, het gevoel hebben hier geen onderdeel meer van te zijn
• Stress in alledaagse situaties
• Moeite hebben met mensen vertrouwen
• Geen intieme relaties meer toe kunnen laten
• Slaapproblemen
• Angststoornissen
• Concentratieproblemen
• Snel overprikkeld raken of last van agressie
• Verslavingsgevoeligheid

In kleine dingen kan een detentieverleden mensen blijven achtervolgen. Dit kan hen ernstig hinderen in hun functioneren.

Meer aandacht zou goed zijn

Meer aandacht voor detentieschade zou voor iedereen goed zijn. Voor ex-gedetineerden, die niets liever willen dan op een goede manier verdergaan, maar óók voor de maatschappij. Niemand is erbij gebaat dat een definitief afgestrafte nog verdere hinder ondervindt van de straf. Daarom is aandacht voor detentieschade een belangrijk onderdeel van ons intakeproces en proberen wij onze kandidaten hier optimaal in te begeleiden. Want wie wil werken, verdient een leeg hoofd en de optimale voorwaarden om te kunnen presteren.